Historia

modernizacja toru na Dynasach i kolarski boom

początki tradycji sportowych na Grochowie:
stadion i klub sportowy przy ul. Podskarbińskiej

powstanie hali sportowej wg. projektu Macieja Nowickiego i Zbigniewa Karpińskiego

Na liście najpilniejszych potrzeb zrujnowanej stolicy infrastruktura sportowa znajdowała się na szarym końcu. Sportowcy i ich fani długo musieli czekać na pierwsze stadiony lekkoatletyczne, pływalnie czy hale sportowe. Pamięć o dawnych tradycjach kolarskich jednak nie zginęła. Sekcje i kluby organizowały się na nowo i już w 1945 roku, po kilku spotkaniach m.in. w fabryce Wedla powstały okręgowe związki kolarskie.
Pierwsze powojenne szosowe Mistrzostwa Polski odbyły się w Warszawie już we wrześniu 1945, a wygrał je Zygmunt Wiśniewski z – co bardzo symboliczne – Biura Odbudowy Stolicy.
W innych, mniej zniszczonych miastach przywracano do życia również kolarstwo torowe. Warszawscy działacze do budowy toru kolarskiego dążyli własnymi siłami, m.in. rozprowadzając wśród mieszkańców cegiełki. Według tej idei tor miał powstać przy al. Waszyngtona.
Obiekt ten oczywiście nie powstał, a na swój stadion piłkarsko-lekkoatletyczny Grochów czekał aż do 1957 roku.

W latach 60. nadzieja na budowę toru w Warszawie powoli gasła. Postawiono, więc na rozwój dyscypliny w sześciu pozostałych miastach, które miały swoje welodromy: Szczecin, Wrocław, Łódź, Kalisz, Kraków, Włocławek. Zdrowa wewnętrzna rywalizacja dała impuls do powstania lokalnych zespołów trenerskich, zindywidualizowanego podejścia do rozwoju drużyn oraz organizacji większej ilości imprez i zawodów (np. Wielkiej Nagrody Polski czy wyścigów organizowanych przez wydawców gazet).

Zawodnicy wkrótce odwdzięczyli się solidnymi argumentami potwierdzającymi skuteczność reform.

W 1967 roku Wacław Latocha zdobywa srebrny medal na 1 km ze startu zatrzymanego. Rok później Janusz Kierzkowski rozbudza euforię zdobywając pierwszy po wojnie medal olimpijski dla polskiego kolarstwa.
Aby przekonać nieprzekonanych, z następnych Mistrzostw Świata „Kicha” ponownie przywozi srebro. Typowa PRLowska propaganda przełomu i sukcesu tym razem nie była przesadzona.

6 maja oficjalne otwarcie toru kolarskiego Nowe Dynasy zaprojektowanego przez Janusza Kalbarczyka.

Kolejne lata po otwarciu Nowych Dynasów to kumulacja sukcesów polskich kolarzy torowych i szosowych na arenie międzynarodowej.

Jeszcze w 1972 roku Andrzej Bek i Benedykt Kocot zdobyli brąz w tandemie na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium. Rok później Janusz Kierzkowski został pierwszym polskim mistrzem świata w kolarstwie torowym wygrywając wyścig na 1 km. W 1976 jego wyczyn powtórzył tandem Kocot i Kotliński.

Nawiązując do idei toru jako kolarskiej akademii nie sposób nie wspomnieć o sukcesach w kolarstwie szosowym: złocie Ryszarda Szurkowskiego i srebrze Stanisława Szozdy na Mistrzostwach Świata w 1973 oraz 2 złotych medalach w jeździe drużynowej (1973, 1975) czy złocie Janusza Kowalskiego (1974) oraz srebrnych medalach Sujki i Jankiewicza (1978-1979).

Istnieje duża szansa, że medale pojawiłyby się tak czy inaczej. Można jednak zadać sobie gorzkie pytanie – ilu wybitnych kolarzy mogłoby wychować się w Warszawie gdyby na Nowe Dynasy nie trzeba było czekać 35 lat? Czy to przypadek, że medalistów przyciągały Wrocław, Łódź i Szczecin, w których istniały welodromy? Jak pisał Wacław Rokosz w Magazynie Stolica w 1961: gdyby mogły się spełnić marzenia i w swą 75 rocznicę mogłoby WTC dostać teren na ośrodek szkoleniowy dla młodzieży – wtedy taki cyklodrom stałby się bez wątpienia – wylęgarnią prawdziwych kolarskich talentów.

W latach 1972-1973 oraz 1977-1978 na torze rozgrywano mistrzostwa Polski.

Podczas gdy na Nowe Dynasy i organizowane na nich mistrzostwa, wyścigi i treningi ściągały tłumy warszawiaków, aby kibicować nowym idolom, zagraniczne ekipy stopniowo przenosiły się na kryte welodromy. Mogły dzięki temu wydłużyć okresy przygotowawcze, co dawało dużą przewagę nad uzależnionymi od kaprysów pogody polskimi torowcami.

Trener torowców Andrzej Ruciński już w 1980 roku odchodząc ze stanowiska stwierdził: kryty tor – to warunek sine qua non istnienia kolarstwa torowego w Polsce.

Oczywiście nikt nie zamierzał się poddawać wyłącznie z powodu braku krytego obiektu (taki funkcjonował już w Szczecinie). Jak wspomina Bogdan Tuszyński: nie ma wątpliwości, że tor zawsze rozwijał się w cieniu swojej bogatej i majętnej siostrzycy. Dlatego z tym większym uznaniem należy podejść do pracy i osiągnięć ludzi z kolarstwem torowym związanych. Na warunki, które mieli zrobili dużo, dużo więcej niż się można było spodziewać.

W latach osiemdziesiątych udało się zdobyć jeszcze 2 medale MŚ na szosie oraz 4 medale na torze, w tym 2 tytuły mistrza świata dla Lecha Piaseckiego w wyścigu 5 km na dochodzenie (1985 – MŚ Amatorów, 1988 – MŚ zawodowców).

Kluczowe imprezy zaczęły powoli omijać Nowe Dynasy. Z powodu braku środków finansowych, a co za tym idzie należytej konserwacji obiekt zaczął stopiono niszczeć. Jeszcze w 1987 rozegrano Mistrzostwa Polski Orlików.

Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

W sierpniu 1991 roku na torze „Orła” odbyły się Mistrzostwa Warszawy w kolarstwie torowym juniorów.

W maju 1993 na torze przy Podskarbińskiej odbył się Puchar Polski w kolarstwie torowym juniorów.

„Połamane ławki, niepełne oświetlenie, „łaty” na betonowej nawierzchni. Ze szczelin wystają kępki trawy, kłódka na bramce zamykającej wejście na tor – wszystko sprawia wrażenie opuszczenia. Na szczęście kolarze orła jeszcze „kręcą”.” – tak Gazeta Stołeczna opisywała stan toru w czerwcu 1993 r. w artykule pt. „Opowieści o owalu Orła„.

Z powodu złego stanu toru w sierpniu 1995 r. nie odbyły się  zaplanowane na nim zawody Pucharu Polski juniorów w kolarstwie. Tor miał być wyremontowany, lecz ze względu na brak funduszy jesienią 1995 r. został wyłączony z eksploatacji. „Orzeł zajechany” – Gazeta Stołeczna, czerwiec 1995 r.

Ostatnia sekcja kolarska KS Orzeł trenowała na torze do 1997 roku.

Następnie nieutrzymywany tor zaczął powoli popadać w ruinę.

„Obiekty RKS Orzeł Warszawa rozdzielone są ulicą. Życie tętni tylko po jednej jej stronie. Tor kolarski niszczeje w zapomnieniu. Tor otoczony jest płotem. Wszystkie bramy i furtki pozamykane są na cztery spusty. Za ogrodzeniem wały, na których można dostrzec pozostałości po betonowych trybunach. We wnętrzu olbrzymie, betonowe powierzchnie tworzą wielki, nierówny i popękany lej.” „Sztuczne oddychanie welodromu” – Gazeta Stołeczna, październik 1998 r.

Powstanie inicatywy „Nowe Dynasy”.

W wyniku prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie miasto odzyskuje władanie na torem kolarskim oraz halą sportową.

• 08-10.2018 – Wystawa archiwalnych zdjęć i pamiątek po KS Orzeł w Centrum Aktywności Lokalnej na Paca 40;
• 10.2018 – Wykład Grzegorza Miki o architekturze zabytkowego budynku Nowickiego;
• 06-10.2018 – Akcja społeczna zbierania podpisów za wnioskiem o ogólno-warszawskie konsultacje społeczne;
• 10.2018 – Złożenie wniosku o konsultacje w Ratuszu – ponad 1400 podpisów mieszkańców Warszawy!
• 19 listopada 2018 r. Prezydent m. st. Warszawy wpisał Tor Kolarski “Nowe Dynasy” przy ul. Podskarbińskiej 11 do Gminnej Ewidencji Zabytków pod numerem PPD34905 (poz. 15 zarządzenia Nr 1788/2018).

Wystawa „Nowe Dynasy” podczas Mistrzostw Świata w Kolarstwie Torowym w Pruszkowie (27.02 – 3.03. 2019)

Nowe Dynasy na BIKE EXPO: „Wyścigi po betonowych wirażach”. Wystawa zorganizowana wraz z Kwiaciarnią Grafiki, poświęcona torowi kolarskiemu „Orzeł” (6-7.04.2019)

Cykl pojazdówek (szosowych i przełajowych), rajd oraz „100 km na urodziny Nowych Dynasów” ku chwale toru kolarskiego „Orzeł”

Otwarcie realizowanego z Muzeum Pragi projektu badawczego – zbiórki wspomnień ludzi zaangażowanych w życie sportowe prawobrzeżnej Warszawy. Nagrania trafią do Archiwum Historii Mówionej Warszawskiej Pragi, ich najciekawsze fragmenty staną się częścią wystawy „Goool! Czyli sport na Pradze”. Na wystawę-słuchowisko złożą się także archiwalne materiały Polskiego Radia i Telewizji. Słuchowisku towarzyszyć będą też fotografie i filmy sprzed lat oraz wyjątkowe eksponaty.

7 i 8 marca podczas WroWelo TRACK II na torze kolarskim Arena Pruszków ma miejsce organizowana przez Kwiaciarnię Grafiki i Nowe Dynasy wystawa kultury rowerowej: „Nowe Dynasy & Cyklografizm”. Cyklografizm (cyklista daw. kolarz, rowerzysta; gráphō z greckiego pisać, rysować) to dziedzina grafiki obejmująca dzieła o tematyce rowerowej, wykonane dowolną techniką i powielane na dowolnym podłożu.
Cykl pojazdówek rowerowych ku chwale toru kolarskiego „Orzeł – Nowe Dynasy”.
Konsultacje społeczne ws. przyszłości toru kolarskiego i zabytkowego budynku klubowego.